Rahim içini döşeyen ve adet gören kadınlarda her ay kalınlaşan ve dökülen endometrium tabakasının rahim dışında, örneğin yumurtalıklarda, tüplerde, peritonda, bağırsaklarda ve mesanede çeşitli faktörlere bağlı olarak varlığına ‘endometriozis’ denir. Yumurtalıklarda endometriozis oluşumuna ‘çikolata kisti’ de denir. Ülkemizde üreme çağındaki her 10 kadından birinde endometriozis görülürken, bu hastaların yaklaşık yüzde 17-44’üne yumurtalıklarında çikolata kisti teşhisi konuyor. En sık görülen semptomlar adet, cinsel ilişki veya dışkılama sırasında ağrıdır. Ayrıca kronik pelvik ağrı en sık görülen semptomlardan biridir.
Acıbadem Maslak Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum / Jinekolojik Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Mete Güngör Çikolata kistlerinde erken teşhisin büyük önem taşıdığına dikkati çeken, “Çikolata kistleri genç kızlarda da görülebilen bir hastalıktır. Bu nedenle özellikle ergenlik dönemindeki genç kızlar, adet sancıları yaşadıklarında, önümüzdeki yıllarda geçer diyerek durumu olağan bir durum olarak düşünmemeli ve vakit kaybetmeden doktora başvurmalıdırlar. Çünkü bu kistler yaşam kalitesini düşürecek kadar şiddetli gelişebilen ağrılara neden olabileceği gibi jinekolojik organlara da zarar vererek gebeliği engelleyebilmektedir. Ayrıca büyük boyutlara ulaştıklarında tedavileri çok daha karmaşık hale gelebiliyor” diyor.
Kadın Hastalıkları ve Doğum / Jinekolojik Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Mete Güngör çikolata kisti hakkında en sık sorulan soruları anlattı; değerli uyarılar
SORU: Hangi belirtilere işaret ediyor?
Çikolata kistleri boyutları küçük (< 4 cm) olduklarında herhangi bir belirti vermeyebilir ve zarar vermeyebilir, yani ağrı olmayabilir. Ayrıca hastalar bu kistlerle kolaylıkla hamile kalabilmektedir. Ancak çikolata kisti, özellikle yumurtalık ile birlikte diğer bölgeleri de etkilediğinde değişen derecelerde ağrıya neden olabilir. Endometriozisin yumurtalıklardaki şekli olan çikolata kistinde ağrılı adet görme, cinsel ilişkide ağrı, idrara çıkma veya dışkılama sırasında ağrı, bel veya kronik pelvik ağrı, bulantı-kusma ve karında şişkinlik gibi belirtiler ortaya çıkabilir. En sık görülen semptomlar adet, cinsel ilişki veya dışkılama sırasında ağrı ve kronik pelvik ağrıdır.
SORU: Gebeliği nasıl önler?
Yumurtalıktaki endometrium tabakası her ay kanama sonucu kiste dönüşür. Bu tabakada biriken sıvı erimiş çikolata şeklinde olduğu için ‘çikolata kisti’ olarak adlandırılır. Çikolata kistleri gebe kalmanın önündeki en değerli engellerden biri olarak görülmektedir. Öyle ki hamile kalamayan kadınların yüzde 17’sine çikolata kisti teşhisi konuyor. Bunun nedeni çikolata kistinin yumurtlama fonksiyonlarını bozarak tüplerde ve yumurtalıklarda yapışıklıklar oluşturarak hamile kalmayı zorlaştırabilmesidir.
SORU: Çikolata kisti kansere dönüşebilir mi?
Çikolata kistleri nadir de olsa kötü huylu tümörlere dönüşebilir. prof. Mete Güngör, “Bu nedenle yaşlı hastalarda teşhis edilen çikolata kistleri çok daha dikkatli değerlendiriliyor” diyor.
SORU: Tedavide kullanılan formüller nelerdir?
Kronik bir hastalık olan endometriozis ve çikolata kistlerinin kesin bir tedavisi yoktur. Çikolata kisti küçükse ve herhangi bir belirti vermiyorsa takip edilmesi yeterlidir. Tedavide hangi yöntemin kullanılacağı; Kistin boyutuna, belirtilerine ve hastanın çocuk sahibi olmak isteyip istemediğine göre değişir. Ağrının asıl sorun olduğu durumlarda genellikle önce ilaç tedavisi uygulanır. Medikal tedavi ile kistlerin neden olduğu şikayetler azaltılabilir veya ortadan kaldırılabilir. Ayrıca endometriozisin ilerlemesini yavaşlatabilir ve kist cerrahi olarak çıkarılırsa yine gelişme riskini azaltır. Medikal tedavi yöntemlerini progestinler, vajinal halka, doğum kontrol hapları, hormonal spiral ve GnRH agonistleri oluşturmaktadır.
SORU: Ameliyat ne zaman gündeme gelir?
Çikolata kistlerinin belirtileri yaşam kalitesini etkiliyorsa ve medikal tedaviden yanıt alınamıyorsa, tüp bebek tedavisine rağmen hasta gebe kalamıyorsa veya var olan kistin kanserojen olma olasılığı varsa cerrahi seçenek düşünülür.
SORU: Ameliyat kesin bir tahlil sunuyor mu?
Çikolata kistinin cerrahi yöntemle çıkarılması yumurtalıktaki hasarın ilerlemesini engellediği gibi şikayetleri de ortadan kaldırabilir ve gebelik şansını artırabilir. Ayrıca tüp bebek tedavisi görecek hastalarda çikolata kistlerinin de yok edilmesi yumurta toplama sürecini kolaylaştırır. Ancak çikolata kistlerinin tekrarlayan bir hastalık olduğuna dikkat çeken Kadın Hastalıkları ve Doğum / Jinekolojik Onkoloji Uzmanı Prof. ve ameliyat sonrası uygulanan medikal tedavidir.”
SORU: Ameliyat formülü nasıl uygulanır?
Günümüzde çikolata kistinin vücuttan çıkarılmasında çoğunlukla kapalı cerrahi yöntem tercih edilmektedir. Laparoskopi adı verilen bu şekilde yüksek çözünürlüklü kameralar sayesinde yumurtalıklar ve rahim görüntülenebilmektedir. Böylece büyük kesilere gerek kalmadan çikolata kistinin çıkarılması mümkün olmaktadır. prof. Çikolata kistinde laparoskopik cerrahinin iki şekilde uygulanabileceğini belirten Dr. Mete Güngör, şöyle devam ediyor:
Laparoskopik sistektomi: Yumurtalıktaki sağlam dokular korunarak çikolata kistinin sadece kapsülü çıkarılır veya kistin içi boşaltılıp duvarı yakılabilir. Böylece kist sağlıklı dokuya en az zarar verecek şekilde temizlenir.
Laparoskopik Ooferektomi: İlerlemiş vakalarda, gebelikten haberi olmayan hastalarda veya kistin kanser şüphesi taşıdığı durumlarda yumurtalığın tamamı alınır.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
